नथ

लग्न थाटात पार पडलं रोहितचं. कुलाचार झाले. आता उद्या सकाळी तो आणि त्याची बायको मधुचंद्राला जाणार, त्याची तयारी सुरू होती दोघांची.

मामी झोपायच्या तयारीत होत्या. तो नवी नातसून, रश्मी, खोलीत आली. तिच्या पाठून मामींची सूनही आली. हातातली नथीची डबी रश्मीने मामींना दिली.

“अगं, मला का देत्येस? सासूजवळ दे तुझ्या. तुला दिली ना मी ती.”

रश्मी क्षणभर घुटमळली.

मग हळुवार म्हणाली, “आजी, तुम्हाला दुखवायचं नाही, म्हणून लग्नात आणि नंतर दोन दिवस घातली मी नथ. पण.... मला नाही आवडत इतकी मोठी नथ. तुमची नथ पेशवाई थाटाची, अगदी घसघशीत आहे. इतकी मोठी नथ घालून वावरणं शक्य नाही मला आता. म्हणून परत देतेय. तुम्ही दुसऱ्या कुणाला दिलीत, तर हौसेने वापरली जाईल. मी काय लॉकरमध्ये ठेवणार. त्यापेक्षा.....”

मामींनी सुनेकडे पाहिलं. तिचा चेहरा पडला होता. खाली मान घालून गप्प होती. रश्मीच्या चेहऱ्यावर अगदी मृदू, आर्जवी भाव होते.

मामींनी घेतली नथ. तिच्या खांद्यावर हात ठेवून म्हणाल्या, “बरं. जाऊन फिरून या. सांभाळून जा हो.”

३-४ दिवस मामी गप्प होत्या. सून आवराआवर करतांना त्यांच्याकडे लक्ष ठेवून होती. नथ त्यांच्याजवळच होती. दिली नव्हती सुनेजवळ परत बँकेत ठेवायला.

मग एक दिवस रात्रीची जेवणं झाल्यावर मामी मुलासमोर येऊन बसल्या, हॉलमध्ये. सुनेला हाक मारली. नथीची डबी दिली तिच्या हातात आणि म्हणाल्या, “ही मोड आणि रश्मीला हवी तशी छोटी नथ घे. हिऱ्याची हवी म्हणाली तर तशी घे. थोडक्यासाठी हिरमोड नको व्हायला तिचा.”

मुलगा आणि सून आ वासून बघत राहिले. जुन्या घडणीचे पारंपरिक दागिने न मोडण्यावर कटाक्ष होता त्यांचा. “नवं काय हवं ते करा, जुनं मोडायचं नाही.” असं म्हणायच्या. सुनेला आपल्या बरोबरीने तशीच घसघशीत नथ घेतली होती त्यांनी. तिनेही ती आवडीने वापरली. “माझी नथ रोहितच्या बायकोला.” असं म्हणायच्या नेहमी.

आणि आता आपणच नथ मोडायच्या गोष्टी करतायत.

त्यांचा संभ्रम कळून मामी मंद हसल्या.

“अरे, नवी पिढी ती. त्यांचे विचार, आवडी, प्राधान्य वेगळ्या वाटेने. तरी मला वाईट वाटू नये म्हणून घातलीन ना २ दिवस? म्हणजे तशी साधी आहे हो पोर. घेऊन मला नं सांगता गुपचूप मोडली असती, तर मी काय केलं असतं? त्यापेक्षा तिची आवड पूर्ण करण्यात आपला आनंद नाही का?

आणि घराण्याची वस्तू म्हणजे काय रे, परंपरा-मान. तो तिने ठेवला की माझा. परंपरा सांभाळली. फार ताणू नये. तिने माझी हौस राखली, आता तिला वाटू दे की तिची हौसही राखली आजेसासूने.”

मामी उठून झोपायला गेल्या आणि त्यांची सूनही हातात नथीची डबी घेऊन भरल्या डोळ्यांनी, ओठावर हसू घेऊन खोलीकडे वळली. आपली सासू कधीच हेकटपणाने वागली नाही, काळानुसार वागण्याचा शक्य तितका प्रयत्न सतत केला त्याचे असंख्य किस्से तिला आठवत राहिले.

आता उद्या जाणं आलं सोनाराकडे.

राधा मराठे

१२.२.२०२३